وظیفه سیستم روانکاری خودرو ارسال این مایع سیال و روان یعنی روغن ماشین به نقاط مختلف موتور و بخش‌ها و سیستم‌های فنی دیگر است. اصلی‌ترین بخشی که نیاز مبرم به روغن دارد و به عملکرد سیستم روانکار بسیار وابسته است موتور خودرو است. اما این سیستم یک قلب تپنده و فعال دارد به نام اویل پمپ یا پمپ روغن که در صورت نقص عملکرد تمام سیستم را مختل می‌سازد. در واقع این سیستم از پمپ، محفظه روغن و مسیرها و شلنگ‌های انتقال اویل تشکیل شده است و آنچه به عملکرد آن ماهیت می‌بخشد پمپ است.پمپ روغن و وظایف آن در موتور خودرو چیست؟
گاهی بخش‌های مختلف و سیستم‌های متعدد خودرو به صورت اختصاصی از یک اویل پمپ و محفظه روغن مخصوص بهره می‌برند. برای مثال سیستم فرمان، سیستم تعلیق و جلوبندی هر یک پمپ روغن خود را دارند. این پمپ‌ها و محفظه‌های روغن و مسیرهای انتقال‌شان در کنار هم سیستم روانکاری خودرو را تشکیل می‌دهند که به آن سیستم روغنکاری نیز گفته می‌شود. مهمترین بخش این سیستم اویل پمپ موتور و روغن موتور است. این پمپ که درون بلوک سیلندر قرار دارد و روغن را از محفظه کارتل گرفته و درون شیارها و مسیرهای مشخص شده برای جریان روغن درون بلوک سیلندر می‌ریزد، وظایف مختلفی را در بر عهده دارد. این وظایف عبارتند است:
– کاهش هدررفت انرژی به وسیله کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک موتور. به این ترتیب که در اثر اصطکاک بخش زیادی از قدرت تولیدی خودرو پیش از انتقال به گیربکس به صورت گرما هدر می‌رود و اویل پمپ به وسیله انتشار روغن مانع از این اتلاف انرژی می‌شود.
– کاهش ساییدگی و خوردگی سطوح و قطعات با پر کردن فضای بین آنها و پیشگیر از سایش سطوح روی هم
– خنک‌کاری قطعات که در اثر کاهش اصطکاک و دریافت و انتقال گرما حین حرکت روغن صورت می‌گیرد
– کاهش ارتعاشات موتور که با دفع ضربات توسط خاصیت هیدرولیکی روغن موتور اتفاق می‌افتد.
– تمیزکاری قطعات موتور که با کمک روغن و شسته شدن آلودگی‌ها به وسیله‌‌ی آن و سپس فیلتر شدن روغن با فیلتر مخصوص انجام می‌شود.
– کمک به عایق‌بندی رینگ پیستون به‌منظور جلوگیری از نشت گازهای درون سیلندر
محل دقیق قرارگیری پمپ روغن موتور در زیر محفظه میل‌لنگ و نزدیک به محفظه کارتل است. پمپ روغن نیروی لازم برای کار خود را از تسمه متصل به میل‌لنگ و دینام دریافت می‌کند.
اجزای تشکیل دهنده پمپ روغن
اویل پمپ‌ها در خودرو، روغن مخصوص را به سمت فیلتر روغن فرستاده و پس از عبور جریان روغن از درون فیلتر، این مایع به درون مدار روانکاری موتور ارسال می‌شود. پمپ روغن نیروی لازم برای حرکت خود را از میل بادامک یا میل لنگ تامین می کند. در برخی موتورها چرخ دنده‌ای روی میل بادامک سوار می‌شود که وظیفه انتقال نیرو به پمپ روغن را برعهده دارد. در برخی دیگر زنجیر یا تسمه‌ای روی محور میل لنگ سوار شده و نیروی حرکت اویل پمپ را به آن منتقل می‌کند. اویل پمپ‌ها در انواع مختلفی تولید می‌شوند اما برخی از اجزا در تمامی آنها وجود دارند. اجزای دیگر ممکن است بسته به نوع پمپ حذف یا به آن اضافه شود. این اجزا عبارتند از:
- پوسته
- چرخ دنده هرزگرد
- چرخ دنده محرک
- روتر داخلی
- روتر خارجی
- فنر روغن
- پلانجر
- محور اصلی
- محور هرزگرد
در این بین پوسته خارجی که محفظه‌‌ای برای قرار گرفتن اجزای داخلی پمپ است در تمام انواع پمپ ثابت است و اجزای دیگر را در انواع مختلف پمپ شاهد هستیم.
انواع اویل پمپ
روغن موتور در انواع مختلف و با کیفیت‌ها متفاوت تولید می‌شود. اما مهمترین خصوصیت روغن موتور حفظ قابلیت روانکاری آن با بالارفتن دمای حاصل از اصطکاک و حرکت قطعات است. نکته مهم در انجام وظیفه روغن موتور، عملکرد روغن موتور است. پمپ‌ها روغن انواع مختلفی دارند که در ماشین آلات صنعتی به کار می‌روند. اما از این بین تنها سه نوع پمپ در خودروسازی مورد استفاده قرار می‌گیرد. این انواع از لحاظ کارایی تقریبا برابر هستند و بسته به نوع خودرو و نیاز موتور یکی از آنها انتخاب می‌شود.
– پمپ دنده‌ای
در این نوع پمپ دو عدد چرخ دنده به اسم دنده هرزگرد و دنده محرک که تعداد دنده و قطری برابر دارند درون پوسته قرار می‌گیرند. این نوع پمپ دارای دو محور هرزگرد و محور اصلی نیز است که از درون چرخ‌دنده‌ها عبور می‌کنند. محور اصلی که چرخ دنده محرک روی آن سوار می‌شود بلندتر است و از پوسته خارج می‌شود. این محور در اثر تحریک چرخ‌دنده سر میل‌لنگ و هوزینگ به حرکت در می‌آید. حرکت محور اصلی ضمن به حرکت در آوردن چرخ‌دنده محرک، روغن را به وسیله لوله‌های ورودی از محفظه کارتل به درون پمپ می‌کشاند. درون پمپ، حرکت چرخ‌دنده‌ها روغن را به چرخش درآورده و در آن ایجاد فشار می‌کنند. سپس روغن با فشار از لوله‌ها خروجی به سمت فیلتر روغن می‌رود.
– پمپ روتری
در این نوع پمپ از دو روتر داخلی و خارجی که هم مرکز نیستند برای جریان در آوردن روغن موتور استفاده می‌شود. این نوع پمپ یک چرخ‌دنده درون روتر داخلی دارد. محور اصلی این چرخ‌دنده را به حرکت درآورده و روتر داخلی نیز با حرکت آن شروع به چرخش می‌کند. اما روتر خارجی ثابت باقی می‌ماند. چرخش روغن در فضای بین این دو، ایجاد فشار در آن می‌کند و منجر به پمپ شدن روغن می‌شود.
– پمپ سوزنی
به این پمپ‌ها پمپهای پیستونی نیز گفته می‌شود. در آنها چرخ‌دنده‌ها و روترها جای خود را به یک پلانجر و سوزن می‌دهند. این نوع پمپ روغن از انواع قدیمی‌تر است و امروزه استفاده از آن چندان رایج نیست. در پمپهای سوزنی یک سیلندر، پیستون و فنر ایجاد فشار لازم را در روغن موتور می‌کنند. به این ترتیب که فنر با تحریک هوزینگ رها شده و پیستون را در سیلندر به حرکت درآورده و منجر به پمپ شدن آن می‌شود. مجموعه سیلندر و پیستون در اینپمپ‌ها پلانجر خوانده می‌شود.
به این ترتیب پمپ روغن با تأمین روغن مورد نیاز قطعات موتور، کلیه سیستم پیشرانه را در حال کار را روغن کاری می کند. این روغن در حین حرکت، گرمای اجزای موتور را نیز جذب می کند و علاوه بر ممانعت از اصطکاک، عمل خنک کاری موتور را نیز انجام می‌دهد.
سوپاپ کنترل روغن
پمپ روغن معمولا بیش از نیاز موتور روغن پمپ می کند. این روغن مازاد به دلیل تامین کمبودهای احتمالی ناشی از نشتی و یا روغن ریزی در یک قطعه است. چرا که هرگونه کمبود روغن می‌تواند منجر به یاتاقان زدن خودرو شود. در عین حال در زمان سلامت کامل پمپ یا بی‌نقص بودن سیستم روانکاری، ممکن است فشار روغن خیلی بیشتر از حد مجاز و نیاز موتور باشد. این عامل می‌تواند منجر به روغن‌سوزی موتور شود. برای جلوگیری از این مشکل یک سوپاپ کنترل فشار در مدار روانکاری خودرو تعبیه می‌شود. همچنین به دلیل تامین نیروی پمپ روغن از موتور، سرعت گردش و کار آن تابع دور موتور است. بر همین اساس گاهی با بالا رفتن گردش پمپ فشار روغن بیش از حد بالا می‌رود. سوپاپ فشار در این مواقع فشار روغن را ثابت و مناسب نیاز موتور حفظ می‌کند. این سوپاپ بیرون از پوسته پمپ و روی فیلتر روغن قرار می‌گیرد.
اهمیت بررسی سطح روغن
تعمیر یا تعویض پمپهای روغن از قسمت هایی نیست که نیازمند سرویس یا تعمیر مرتب داشته باشد ، اما از آنجا که برای موتور قطعه ای حیاتی است ، هرگونه علائم هشدار دهنده باید بلافاصله رسیدگی شود.
چراغ هشدار دهنده سیستم روغن یا علامت فشار ضعیف روی فشار سنج روغن ، نشانه دهنده این است که :
- سطح روغن بسیار پایین است
- ، پمپ در سرعت نرمال کار نمی کند
یا مربوط به مشکلاتی دیگر است ، که نیاز به توجه فوری دارد.
وقتی چراغ هشدار روشن می شود ، بهترین روش خاموش کردن موتور ، چند دقیقه صبر و بررسی سطح روغن است. اگر هنگام راه اندازی مجدد موتور سطح روغن نرمال نباشد و چراغ اخطار دوباره روشن شود ، ادامه کار موتور احتمال آسیب گسترده تری را افزایش می دهد.
علائم خرابی پمپ چه هستند ؟
پمپهای روغن ، موتور در حال کار را روغن کاری می کنند. این روغن کاری از تماس اجزای فلزی موتور با یکدیگر جلوگیری می کند. پمپ روغن همچنین گرما را از اجزای موتور در هنگام کار جذب می کند.
حتی اگر پمپ روغن قطعه محکمی به نظر برسد ، اما ممکن است با گذشت زمان خراب شود. تشخیص نشانه های خرابی پمپ روغن بسیار مهم است و به شما کمک می کند از اسیب های بیشتر پیشگیری کنید.
5 علامت متداول پمپ روغن خراب
علائم زیادی وجود دارد که باید در هنگام خراب شدن پمپهای روغن به انها توجه کرد. برخی از علائم رایج عبارتند از: سر و صدا از سوپاپ ، صداهای عجیب از لیفتر هیدرولیکی ، کاهش فشار روغن ، موتور گرمتر و پمپ روغن پر سر و صدا
معمولاً پمپهای روغن تا پیش از خراب شدن سرویس نمی شوند و پس از خرابی ، به سرعت به موتور شما آسیب می رسانند.
1 – چراغ هشدار دهنده فشار روغن ( کاهش فشار روغن )
فشار روغن توسط پمپ روغن تنظیم می شود. وقتی این قطعه خراب شود ، فشار روغن هنگام روشن شدن موتور شروع به کاهش می کند. معمولاً روشن شدن چراغ هشدار فشار کم روغن ، اولین نشانه کاهش فشار روغن است که روی داشبورد شما نمایان خواهد شد .
پس از این اتفاق ، بررسی کنید که سطح روغن شما چقدر است. اگر خیلی کم است ، روغن بیشتری اضافه کنید تا دوباره سطح روغن نرمال شود. در صورتی که بعد از افزودن روغن ، فشار روغن شما همچنان کم باشد ، بدان معنی است که پمپ روغن خراب شده است. قبل از بدتر شدن علائم ، فوراً پمپ را تعویض کنید.
2 – افزایش دما در موتور
روغن به موتور پمپ می شود ، و به عنوان روان کننده عمل می کند و اجزای فلزی متحرک موتور را خنک می کند. وقتی موتور روغن کافی دریافت نمی کند ، این اجزای فلزی به هم می مالند و گرما تولید می کنند. یک چراغ هشدار دهنده روی داشبورد شما برای نشان دادن اینکه دمای موتور شما بیش از حد بالارفته تعبیه شده است.
به محض گرم شدن بیش از حد موتور ، احتمال اسیب به موتور و اجزای آن افزایش می یابد. از آنجا که ترمیم این نوع آسیب هزینه بسیاری دارد ، بهتر است بلافاصله پس از روشن شدن چراغ هشدار ، اتومبیل خود را به تعمیرگاه موتور خودرو برسانید.
3 – صدای سوپاپ
اجزای مهمی در سیستم سوپاپ وجود دارد که موتور را قادر می سازد تا کار کند. جدا از بالابرهای هیدرولیکی موجود در شیر سوپاپ ، این قطعه شامل میله های فشار ، پیچ و مهره ها و راهنمای سوپاپ است. همه این اجزا به روغن نیاز دارند تا بتوانند از بین آنها عبور کند و انها را روغن کاری کند.
و وقتی به دلیل روغن کم به درستی روغن کاری نشوند ، این اجزا می توانند به طور کامل متوقف شوند. با کاهش سطح روغن ، سوپاپ نیز سر و صدای زیادی ایجاد خواهد کرد.
4 – صدای پمپ روغن
پمپ روغن پر سر و صدا یک علامت نادر است ، زیرا پمپ های روغن فقط در هنگام خراب شدن صدا ایجاد می کنند.
احتمالاً وقتی این اتفاق می افتد ، صدای چرخش یا غر زدن را می شنوید ، حتی وقتی ماشین متوقف است.
این نشان می دهد چرخ دنده های داخلی پمپ روغن فرسوده است ، به این معنی که باید کل پمپ را تعویض کنید.
5 – سر و صدا لیفتر هیدرولیکی
لیفترهای هیدرولیکی برای حفظ عملکرد سوپاپ شما بسیار مهم هستند. این لیفترها فقط زمانی می توانند به درستی کار کنند که با روغن کافی روغن کاری شوند. پمپ روغن خراب باعث می شود فشار روغن تا حدی کاهش یابد که روغن نتواند به لیفترهای هیدرولیکی موتور سرازیر شود.
و باعث می شود که این قطعات سر و صدا ایجاد کنند زیرا به درستی روغن کاری نمی شوند. و در نتیجه ، کمبود روغن به سرعت فرسوده می شوند. در بعضی از اتومبیل ها ، نوع روغنی که استفاده می کنید تأثیر مستقیم بر صدای لیفتر دارد.
با الو کیاموتورز همراه باشید.
دیدگاه خود را بنویسید