ياتاقان موتور ماشین و خرابی بلبرینگ ها

بلبرینگ ها در حالت کلی دو عملکرد کلیدی دارند:

• حرکت را انتقال می دهند. (یعنی اجزایی که نسبت به یکدیگر می چرخند را پشتیبانی و هدایت می کنند.)
• نیروها را انتقال می دهند.

بلبرینگ چیست؟

بلبرینگ یکی از اجزای ماشین است که برای کاهش اصطکاک بین قطعات متحرک طراحی شده و استفاده می شود. انواع کلی بلبرینگ یا یاتاقان ها براساس اصطکاک عبارتند از:

• یاتاقان های لغزشی

• یاتاقان های غلتشی

یاتاقان در موتور خودروها

با وجود این که خودروهای برقی به  سرعت در حال رشد بوده و دارند جایگاهی را برای خود در دنیای خودروها به دست می آوردند، اما در حال حاضر موتورهای احتراق داخلی هنوز رایج ترین موتور مورد استفاده در صنعت خودرو در بیشتر نقاط دنیا می باشد.

موتورهای احتراقی دارای چندین یاتاقان هستند و یاتاقانی که به میل لنگ اجازه چرخش می دهد، با عناوین یاتاقان اصلی یا یاتاقان موتور نامیده می شود.

عملکرد یاتاقان های موتور خودرو، پشتیبانی از میل لنگ و امکان چرخش در طول کار موتور می باشد.

تشریح محل یاتاقان در موتور خودروها

قسمتي از شاتون را كه روي ميل لنگ سوار شده و دو تكه است، كپه ياتاقان مي نامند. در داخل این كپه ها نیز پوسته هايي به صورت نيم استوانه قرار گرفته اند كه به آن ها ياتاقان گفته مي شود.

در این حالت شاتون روي ميل لنگ قرار گرفته و كپه ها با پيچ و مهره به شاتون متصل مي شوند که برای پیستون و شاتون، یاتاقانی متحرک وجود دارد. انتهاي ديگر شاتون هم توسط گژن پين به پيستون متصل مي شود.

یاتاقان های ثابت نیز یاتاقان های میل لنگ را به بلوک متصل می کنند. تعداد یاتاقان های ثابت در موتور چهار سيلندر 5 عدد می باشد.

ویژگی های یاتاقان های خودرو

با توجه به یک سری ویژگی های منحصر بفرد ما از یاتاقان ها استفاده می کنیم. پس این ویژگی ها باید آن مورد و مشکل را برطرف کند. یاتاقان های خودرو باید دارای یک سری ویژگی هایی باشند که عبارتند از:

• ياتاقان هاي ثابت و متحرک از میل لنگ محافظت می کنند.
• با قابليت جذب ذرات ريز، ناخالصي ها را جذب کرده و از خط افتادن به ميل لنگ جلوگيري می کنند.
• جنس سخت ياتاقان و نفوذ ذرات به محور باعث خراش افتادن می شود که نباید یاتاقان ها از جنس سخت ساخته شده باشند.
• مقاومت در برابر خستگی باید جزئی از ذات یاتاقان های مورد استفاده در ساخت یاتاقان ها به دلیل مقدار نیروی وارد شده به شاتون و میل لنگ با افزايش تراكم موتورها باشند. پس نباید هر برندی را در یاتاقان ها استفاده کرد.
• یاتاقان ها باید دارای ضریب اصطکاک و مقاوم در برابر سائیدگی باشند.
• اگر لقی یاتاقان با میل لنگ زیاد باشد مقاومت در برابر خوردگی آن کم خواهد بود. پس یکی دیگر از ویژگی های یاتاقان ها مقاومت در برابر خوردگی ها می باشند.
• یاتاقان ها باید قابلیت تغییر شکل کم و ضریب انبساط حرارتی زیادی داشته باشد.
• با توجه به این که یاتاقان ها در تعیین فشار روغن موتور هم نقش دارند و میل لنگ را از آسیب دیدن ذرات میکرونی محافظت می کنند، انتخاب نادرست یاتاقان با سایزبندی نامناسب می ‌تواند منجر به مشکلاتی مثل، مصرف ضعیف روغن تا خرابی موتور شود.

جنس یاتاقان ها و عوامل موثر بر آن

انتخاب مواد برای ساخت یاتاقان ها یا بلبرینگ ها بر تعدادی عوامل تاثیرگذار مرتبط می باشد که عبارتند از:

• طول عمر موتور
• مقاومت در برابر خوردگی
• مقاومت در برابر خستگی
• و …

ياتاقان ها از ورقه فولادي ساخته شده است و روي آن از طریق آلياژ هايي با خواص مختلف جهت نیل به اهدافی که برای ویژگی های یاتاقان ها در بالا اشاره شد، پوشش داده می شوند. چنین پوشش هایی در لایه های تقریبا 0.01-0.02 اینچی (25 الی 50 میکرون) اعمال می شوند.

جنس های مختلف برای ساخت یاتاقان ها

جنس های مختلفی که برای ساخت یاتاقان ها مورد استفاده می باشند عبارتند از:

• بابیت ها
• آلیاژ مس-سرب
• آلومینیوم

این تعداد مواد که شمرده شدند از پرکاربردترین مواد پوشش سطحی است که در سال های اخیر مورد استفاده قرار گرفته اند.

بابیت ها از جمله ارزان ترین و پرکاربردترین مواد مورد استفاده می باشند که مقاومت بالایی در مقابل سایش و فرسودگی دارند. مس، قلع، آنتیموان و سرب آلیاژهای مورد استفاده در ساخت بابیت ها هستند.

یاتاقان ‌های ساخته شده از بابیت، دارای نرخ انطباق پذیری بالاتری هستند. بلبرینگ‌ های ساخته شده از آلیاژ مس-سرب در برابر خستگی بسیار مقاوم و بسیار بادوام هستند که برای موتورهای مسابقه معمولی مناسب هستند. یاتاقان های ساخته شده از آلومینیوم نیز دارای بسیاری از ویژگی های مشابه یاتاقان های آلیاژ مس-سرب هستند، اما این ها در برابر خوردگی نیز مقاوم تر هستند. با این وجود یاتاقان های آلومینیومی از نظر تغییر شکل پذیری و قابلیت جاسازی در رتبه پایین تری قرار دارند.

دلايل ياتاقان زدن خودرو و خرابی بلبرینگ ها

قطعات موتور به دلیل حرکت بلبرینگ در موتور اصطکاک زیادی را تجربه می کنند. به این دلیل، یاتاقان ها باید مقاومت خوبی داشته و به شکل خوبی باقی بمانند. مشکلات مربوط به بلبرینگ موتور خودرو بر عملکرد کلی خودروی شما تاثیر می گذارد. بنابراین، دانستن علائم خرابی یاتاقان موتور بسیار مهم است و به شما کمک می کند تا بدانید چه زمانی باید به مکانیک برای این مشکل مراجعه کنید.

یاتاقان های موتور به دلایل مختلفی از کار می افتند. برخی از دلایل این خرابی ها شرایط کاری شدید، با بارگذاری بیش از حد است.

در هر حالت بهتر است بلبرینگ ها را در حالت مناسب نگه دارید و یاتاقان های فرسوده را جایگزین کنید.

خرابی بلبرینگ، می تواند منجر به مشکلات بسیار جدی در خودروی شما شود. برخی از علائم رایج خرابی آن ها را همراه با علل و راه های جلوگیری از این مشکل ها را در ادامه بررسی خواهیم کرد.

منظور از یاتاقان زدن موتور چیست؟

همان طوری که در اول مقاله نیز توضیح داده شد، کار یاتاقان ها یا بلبرینگ ها جلوگیری از اصطکاک بین قطعات می باشد که با روشن شدن خودرو لایه نازکی از روغن بین یاتاقان و میل لنگ قرار گرفته و از این طریق اصطکاک را از بین برده و باعث حرکت دورانی نرم می شود.

فاصله گرفتن میل لنگ از یاتاقان یا آسیب دیدن یاتاقان ها و دفرمه شدن و تغییر شکل آن باعث عدم روغن کاری درست شده و در این حالت اصطلاحا گفته می شود که موتور یاتاقان زده است.

علائم رایج یاتاقان زدن خودور

در بیشتر موارد، خرابی بلبرینگ موتور به دلیل آسیب دیدن موتور است. علائم مختلفی وجود دارد که به شما نشان می دهد که بلبرینگ موتور خراب است. بسیار مهم است که مراقب چنین علائمی باشید و در اسرع وقت آنها را برطرف کنید.

در ادامه علائم خرابی بلبرینگ موتور را بررسی می کنیم که عبارتند از:

• سر و صدای زیاد موتور
• فشار کم روغن و خرابی پمپ روغن
• وجود براده های ریز در روغن
• وجود کثیفی و خرابی یاتاقان خودرو با این دلیل
• فرسودگی و خرابی یاتاقان ها

• استفاده نادرست از خودرو و یاتاقان زدن آن به این دلیل

سر و صدای زیاد موتور

هنگامی که بلبرینگ ها شروع به فرسودگی می کنند، صدای عجیبی از بلبرینگ موتور خواهید شنید. صدایی مثل ضربه زدن که پر سر و صدا از موتور صدایی شبیه صدای قطار می باشد. این مورد ناشی از فاصله بیش از حد بین یاتاقان و میل لنگ به دلیل سایش یاتاقان است.

فشار کم روغن و خرابی پمپ روغن

یکی از مواردی که با از کار افتادن یاتاقان های موتور متوجه خواهید شد کاهش فشار روغن می باشد. پمپ روغن در وسایل نقلیه مقدار خاصی از روغن را جریان می دهد و در حدود 20 گالن در دقیقه می باشد. نشتی ‌های داخل موتور، مثل نشتی‌ بین یاتاقان ‌های موتور و روغن هیدرولیک ممکن است باعث کاهش فشار روغن شود.

این حادثه به دلیل استفاده از روغن های بی کیفیت است که به سرعت از کانال ها خارج می شود. همان طوری که بالا نیز گفته شد، اگر یاتاقان شروع به سایش کند، فاصله بیش از حد بین یاتاقان ها وجود خواهد داشت. پس فشار کم روغن نشانه ای است که هنگام شک به احتمال یاتاقان زدن موتور، هرگز نباید از آن غافل شوید.

وجود براده های ریز در روغن

اگر روی میل لنگ یا روغن براده های ریز می بینید، این ها نشانه سایش بلبرینگ است که هنگام بررسی سطح روغن خودروی خود ممکن است متوجه آن شوید.

یاتاقان ها هنگامی که بیش از حد گرم می شوند یا فاقد روغن هستند، خراب شده و از بین می روند. در این صورت به احتمال زیاد چندین براده کوچک نقره رنگ در روغن مشاهده خواهید کرد.

اگر هر یک از این علائم ها را مشاهده کردید، باید بدانید که یاتاقان های خودروی موتور شما از کار افتاده است. بررسی فیلتر در هر بار تعویض روغن، به شما کمک می کند این مشکل را زود تشخیص داده و به موقع بتوانید آن را برطرف کنید.

همچنین با توجه به پوشش هایی که در انواع بلبرینگ های ساخته شده استفاده می شوند نیز ممکن است در روغن خودروی خود برداه های مسی رنگ نیز ببینید که ناشی از این مورد می باشد. در واقع مس آخرین پوشش قبل از رسیدن سایش به فولاد بلبرینگ می باشد.

مس نرم تر از آلومینیوم است، اما از آنجایی که نرم تر است، تا هزار یا دو هزار مایل نیز می تواند به این شکل دوام بیاورد و کار خودش را انجام دهد. بنابراین، باید بتوانید علائم براده های مسی را نیز قبل از خرابی کامل آن تشخیص دهید که هر زمان که روغن را چک می کنید و درخشش مسی در روغن را دیدید آن را تعویض کنید.

وجود کثیفی و خرابی یاتاقان خودرو

کثیفی یا گرد و غبار باعث آسیب جدی به سطوح بلبرینگ ها در موتور خودرو می شوند. مخصوصا اگر این کثیفی و گرد و غبار به سیستم روغن کاری نفوذ کند، باعث ایجاد خراش های محیطی روی سطوح بلبرینگ شده و یاتاقان ها را از کار می اندازد و خراب می کند.

اگر فیلتر خودرو به درستی و به موقع تمیز و یا تعویض نشود، اغلب این کثیفی ها و ذرات روی یاتاقان ها باقی می‌ مانند. بنابراین، داشتن برنامه منظم برای جلوگیری از این مشکل بسیار مهم می باشد.

همچنین قبل از مونتاژ مجدد موتور نیز در صورت وجود این مشکل، نیاز به شستشوی سیستم روغن کاری و تعویض کامل روغن می باشد. نادیده گرفتن این مورد باعث می شود بلبرینگ مجددا به زودی خراب شوند.

فرسودگی و خرابی یاتاقان ها

فرسودگی و خرابی یاتاقان ها از دیگر موارد یاتاقان زدن موتور ها می باشند که مثلا با خرد شدن آن ها حرکت بلبرینگ را به حداقل می رساند. در حین این اتفاق نیز انتقال حرارت وجود داشته و باعث له شدن بیش از حد آن ها شوند.

استفاده نادرست از خودرو و یاتاقان زدن آن به این دلیل

سرعت های بالا و استفاده از ماشین به این شکل و همچنین بالا رفتن دمای موتور خودرو به دلیل آب کم رادیاتور از دیگر عوامل یاتاقان زدن خودرو می باشند.

مهم‌ترین مواردی که می‌توانند باعث بسیاری از مشکلات یاتاقان شوند

یاتاقان موتور عمر مفیدی دارد و عوامل مختلفی باعث فرسودگی زودتر آن می شود. تشخیص دقیق زمان و نحوه تعمیر بلبرینگ معیوب بسیار ضروری است. این امر به جلوگیری از خرابی بلبرینگ و کاهش هزینه شما می شود.

باید بدانید که عدم نگهداری صحیح، باعث خرابی پیش از موعد یاتاقان می شود. بنابراین اگر شما دلایلی را که می توانستید به راحتی با دانستن آن ها جلوی این اتفاق را بگیرید، می توانید از هزینه های زیاد برای تعمیر جلوگیری کنید.

مهم‌ترین مواردی که می‌توانند باعث بسیاری از مشکلات یاتاقان شوند عبارتند از:

• پوسته شدن یاتاقان ها
• ایجاد حفره یا سوراخ در آن ها
• دیده شدن الگوهای سایش غیر معمول
• خوردگی یا زنگ ‌زدگی ناشی از تنش های کاری
• روان ‌کاری
• اثرات محیطی
• انتخاب نوع یاتاقان ‌ها

صدای بلبرینگ خراب موتور چگونه است؟

هنگامی که یاتاقان های موتور خودرو خراب باشد، صدای تق تق خواهید شنید که نشان دهنده کاهش فشار روغن است. حتی وقتی آهسته رانندگی کنید صدای تق تق بیشتر و نیز بدتر می شود.

رانندگی با چنین مشکلی خطرناک بوده و ممکن است کلا ماشین قفل کرده و بایستد. باید در اسرع وقت مشکل را برطرف کنید تا مطمئن شوید که خودرو به خوبی کار می کند.

چگونه از خرابی بلبرینگ های موتور خودرو و یاتاقان زدن آن جلوگیری کنیم؟

راه های جلوگیری از یاتاقان زدن موتور خودرو عبارتند از:

• بررسی‌ های دوره ‌ای خودرو توسط مکانیک ماهر
• بررسی سیستم روغن کاری
• بررسی پمپ
• عملکرد صحیح رایاتور خودرو
• استفاده از جنس مناسب برای یاتاقان ها در خودرو

• و…

عوامل موثر برای هزینه های تعمیر یاتاقان زدن خودرو

عوامل موثر برای هزینه های تعمیر یاتاقان زدن خودرو نیز عبارتند از:

• میزان آسیب یاتاقان
• علت خرابی یاتاقان
• تعویض قطعات (میل لنگ، پیستون و یاتاقان)
• برند خودرو
• و…

با الو کیاموتور همراه باشید